Tag: coronacrisis

15 Burgemeesters: corona zorgt voor een enorme crisis

Wethouder Martijn Balster vertelde er gisteren in het NRC al over;
Corona veroorzaakt een enorme crisis in achterstandswijken als Moerwijk, maar ook een exponentiële groei van problemen als onderwijsachterstand, armoede, huiselijk geweld, werkloosheid en ondermijnende criminaliteit. De tweedeling in de maatschappij en de kansenongelijkheid nemen in achterstandswijken zoals het Haagse Moerwijk enorm toe.

15 burgemeesters van vijftien grote en middelgrote steden sluiten zich dmv een manifest dat zij vanochtend aan het kabinet hebben overhandigd daarbij aan. De burgemeesters roepen de regering op om samen met hen extra te investeren in kwetsbare gebieden.

Kwetsbare gebieden zijn wijken met veel bewoners die hulp en ondersteuning nodig hebben: mensen zonder werk, met psychische problemen, in armoede. Juist zij worden zwaar getroffen door de coronacrisis.

“Denk bijvoorbeeld aan de toegenomen spanningen binnen gezinnen waar veel problemen samenkomen, in kleine huizen met weinig veilige (buiten)ruimte. Mentale gezondheidsproblemen als stress, angst en depressie nemen toe, door de onzekerheid over de eigen gezondheid, maar ook door de onzekerheid over het toekomstperspectief van kinderen, jongeren en volwassenen.”

Hoger salaris voor leraren
De burgemeesters opperen verschillende mogelijkheden om de problemen intensiever aan te pakken. Zo kan de achterstand in het onderwijs ten gevolge van de coronacrisis worden bestreden door het opzetten van zomerscholen, meer schoolloopbaan-begeleiding en extra lesuren in het volgend schooljaar.

Om het lerarentekort in deze wijken te verminderen pleiten ze voor een hoger salaris voor leraren die er lesgeven. Er moeten meer sport- en bewegingsactiviteiten voor kinderen en jongeren worden georganiseerd; jongeren moeten sowieso meer betrokken worden bij activiteiten in hun wijk.

“

Onorthodoxe maatregelen moeten niet worden geschuwd. Alleen zo kunnen we voorkomen dat er een verloren generatie opgroeit.

Manifest burgemeesters

De schuldhulpverlening moet laagdrempelig worden, er moeten meer ervaringsdeskundigen worden ingezet en er moet sneller resultaat worden geboekt. Schulden moeten ook vroeg gesignaleerd worden om te voorkomen dat mensen afglijden in de criminaliteit. Meer aandacht voor woonfraude en woonoverlast moet bijdragen aan een betere leefbaarheid. Mensen die door de coronacrisis hun baan hebben verloren, zouden voorrang moeten krijgen op de arbeidsmarkt.

“Onorthodoxe maatregelen moeten daarbij niet worden geschuwd. Alleen zo kunnen we voorkomen dat er een verloren generatie opgroeit, dat criminaliteit toeneemt en de tweedeling in onze samenleving groter wordt”, schrijven de burgemeesters.

Zij hebben het hun manifest vanmorgen aan het kabinet overhandigd. Staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) ziet het als een oproep tot meer samenwerking tussen gemeenten en het Rijk.

Minister Ollongren herkent het probleem dat de burgemeesters schetsen. “De coronacrisis treft deze gebieden extra hard. Vooral het tempo om hier iets aan te doen is belangrijk. Ik heb toegezegd dat we voor de zomer met elkaar overleggen.”

Maatschappelijke gevolgen van corona op onze samenleving

Met het ‘Zicht op de samenleving in coronatijd’ heeft Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) een interessant onderzoeksrapport gepubliceerd  met daarin aanbevelingen voor de beleidsmakers hoe de maatschappij voor te bereiden op een samenleving tijdens en vooral na corona waar de overheid nu al mee aan de slag zou moeten. Zeker in een wijk zoals Moerwijk – de armste van Den Haag tevens de meest ongezonde wijk van Nederland.

Over ‘Zicht op de samenleving in coronatijd’
Vanuit bestaand onderzoek heeft het SCP beschreven welke maatschappelijke gevolgen zij ziet en verwacht naar aanleiding van maatregelen en de routekaart die de overheid heeft afgekondigd. In dit beleidssignalement trekken we een aantal overkoepelende conclusies over maatschappelijke kwesties die de komende tijd hoog op de agenda moeten staan. Daarbij wijzen we ook op enkele concrete kwesties waar aandacht van beleid geboden is. We doen dit op vier thema’s waar wij vanuit eerder SCP-onderzoek al grote maatschappelijke opgaven zagen: participatie, ongelijkheid, sociale cohesie en onzekerheid. Veel corona-gerelateerde problemen landen op bestaande verschillen, knelpunten en oplossingen in de samenleving.

Overkoepelende conclusies voor op de  agenda

1. Toenemende ongelijkheid
Zowel in welvaart als welbevinden kunnen verschillen en ongelijkheid rap toenemen. Denk bijvoorbeeld aan de positie van flexwerkers of nieuwkomers op de arbeidsmarkt, de mogelijk groter wordende verschillen in het onderwijs naar achtergrond, maar ook aan ouders met drukke banen en het thuisonderwijs of eenoudergezinnen. Beleid gericht op de arbeidsmarkt, onderwijs, sociaal domein en de maatregelen van de Rijksoverheid én werkgevers rondom thuiswerken moeten hier rekening mee houden. Hierbij moet ook aandacht zijn voor de mate waarin het gevoerde beleid en de maatregelen de solidariteit tussen groepen kan aantasten of de verhoudingen tussen groepen op scherp kan zetten.

2. Kwaliteit van leven en van de samenleving is meer dan volksgezondheid
Bij het langer aanhouden van deze situatie wordt het steeds duidelijker dat het beschermen van de volksgezondheid voor veel groepen ten koste gaat van de algehele kwaliteit van leven en de kwaliteit van de samenleving. Dit geldt niet alleen voor kwetsbare groepen (zoals hulpbehoevende ouderen), maar eigenlijk voor bijna iedereen in de samenleving. De kwaliteit van leven is afhankelijk van tal van zaken die nu (deels) wegvallen, zoals sociale contacten, werk en allerlei vormen van vrijetijdsbesteding.

3. Draagvlak bij inrichten samenlevingsmodel stoelt op andere voorwaarden dan crisisbeleid

Nu we bezig zijn met het inrichten van een samenlevingsmodel, moet beleid een ander karakter hebben dan in een crisissituatie. Waar is crisissituaties top-down beleid op steun kan rekenen, wordt dat de komende tijd anders. Hierbij moet rekening gehouden worden met verschillen in verwachtingen en mogelijkheden om de regels te volgen. Om draagvlak te behouden hebben we doelgericht beleid nodig en helder en doelgroepgebonden taalgebruik.

Aandachtspunten voor beleidsmakers
Uit onze reflectie komt een aantal concrete aandachtspunten naar voren voor het beleid in de komende fasen van de crisis:

  • De Rijksoverheid heeft al jarenlang ‘participatie’ op tal van terreinen hoog in het vaandel staan. Bovenop de uitdagingen die verschillende groepen burgers al ondervonden bij het ‘meedoen’, zet de corona crisis  bijna alle vormen van participatie onder druk. Als meedoen aan de samenleving hoog op de beleidsagenda blijft staan, dient aandacht te komen voor de huidige barrières die mensen bij het meedoen ervaren.
  • Van de toegenomen sociale cohesie lijkt veel te worden verwacht na de crisis, maar wij zien geen doorslaggevende aanwijzingen dat deze inzet groter is dan anders of van duurzame aard gaat zijn.
  • De vormende taak van het onderwijs gaat verder dan het leren van vakinhoudelijke vaardigheden. De burgerschapsvorming en de sociale en emotionele ontwikkeling van jongeren zijn online lastiger vorm te geven. Bij een gedeeltelijke heropening van scholen is een nieuwe balans nodig tussen wat op school en wat thuis moet gebeuren.
  • In de onderwijssector is aandacht nodig voor groepen leerlingen en studenten van wie bekend is dat zij thuis minder goede ondersteuning kunnen krijgen, voor degenen die door het wegvallen van eindtoetsen of eindexamens op een minder passend niveau aan hun vervolgopleiding beginnen en voor uitval en om- of bijscholing op het mbo.
  • Deze oproep tot het ondersteunen van om- of bijscholing geldt niet alleen voor mbo’ers, maar voor alle mensen met een zwakkere positie op de arbeidsmarkt. Veel werknemers en werkgevers maken niet actief werk van een leven lang leren en ontwikkelen. De nadruk hierop en de mogelijkheden hiertoe zullen de komende tijd meer aandacht moeten krijgen.

In de verpleeghuiszorg staan de wensen van de bewoners en het goede en eerlijke gesprek over kwaliteit van leven normaliter centraal. Dit gesprek dient ook in tijden van corona een belangrijk afwegingskader te vormen. De bescherming van de informele en formele zorgverleners en de cliënten moet ertoe leiden dat met de kwaliteit van leven van deze betrokken groepen meer rekening kan worden gehouden.

Ten geleide
De notitie is geschreven op basis van ons eerder uitgebrachte beleidssignalement (Beleidssignalement Eerste doordenking maatschappelijke gevolgen coronamaatregelen). Het SCP heeft een eerste reflectie gepleegd op basis van eerder SCP-onderzoek en literatuur vanuit haar taakopvatting om met onafhankelijke wetenschappelijke kennis bij aan beleid op sociaal en cultureel terrein.